Onder Het Historisch Platform is een uitgebreid artikel te vinden aan de hand van Rob Kemperink over de begindagen van Felua; Eene eigenaardige bekoring en poezie”, De eerste jaren van de Vreenging Felua. Uit Bijdrage Felua 1995 IV.

De Historische Vereniging Felua bestaat al meer dan honderd jaar. Als “Vereeniging Felua werd ze opgericht in 1896. Het belangrijkste doel toentertijd was de oprichting van een museum van oudheden van de Veluwe” in Apeldoorn. Dat museum kwam er heel snel. Al in 1897 opende het zijn deuren, voorlopig alleen voor leden en hun introducés. Het was gevestigd op de bovenverdieping van het thans verdwenen spoorwegstation Het Loo aan de tegenwoordige Zwolseweg.

De geschiedenis van Felua is er een van ups en downs. Na een voortvarend begin in de laatste jaren van de 19de eeuw en de aanvangsjaren van de eeuw daarop volgde vooral in de jaren “10 en “20 een periode van stilstand en achteruitgang. De vereniging vergrijsde. In 1924 werd praktisch de hele archeologische collectie, voor het grootste deel het resultaat van eigen opgravingen op de oostelijke Veluwe, van de hand gedaan. Het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden wist de verzameling door aankoop in zijn bezit te krijgen. Tenslotte bestond de hele vereniging” in feite uit nog maar één lid.

In 1931 begon het herstel. Onder de oude naam werd een nieuwe vereniging opgericht, die er weldra in slaagde het oude museum over te nemen. Net als in de beginjaren werd er nu ook weer naast andere activiteiten actief gecollectioneerd. Op het eind van de jaren “30 kwam aan deze bloei van de vereniging een einde door het vertrek en overlijden van een aantal bijzonder actieve bestuursleden. De Tweede Wereldoorlog maakte aan praktisch alle verenigingsactiviteiten een eind.

Na de oorlog kwam de vereniging voor een nieuw probleem te staan. In verband met de dringende woningnood moesten de vertrekken boven het Loo station, waarin het museum inmiddels zo”n halve eeuw gevestigd was, worden ontruimd. In 1950 werd het heropend in een voormalig koetshuis aan de Loolaan. Maar ondertussen werd duidelijk dat een adequaat beheer van het museum de krachten van een amateurvereniging zo langzamerhand te boven ging. In 1956 werd het beheer overgedragen aan de gemeente Apeldoorn. Sindsdien maakte de collectie van de vereniging deel uit van het gemeentelijk historisch museum. Sedert kort is de verzameling ondergebracht in het nieuwe Apeldoorns museum.

De vereniging ging door met de organisatie van lezingen en excursies. Maar na verloop van tijd sloeg opnieuw de vergrijzing toe. De toekomst leek somber. In 1981 trad echter een grotendeels nieuw bestuur aan. Naast de traditionele activiteiten werden nieuwe opgezet. Er werden cursussen gegeven. Er kwamen publicaties, die vooral in de jaren “90 een professioneel niveau bereikten. In diezelfde jaren “90 ging Felua symposia organiseren, die veel belangstelling trokken. Deze lijn wordt tot op de dag van vandaag voortgezet.